Schaamte – Schaamte- loos ?
Bloed wat naar je hoofd stijgt, je hart dat sneller gaat kloppen, je ademhaling die verstoord raakt. Je nek zakt in, je schouders gaan naar voren, je borst vernauwt; alles trekt samen. Je trekt je terug uit het contact en wend je blik af.
Je kunt wel door de grond zakken. Je schaamt je.
Het liefst wat we doen als we onszelf schamen, is ons verbergen. In het ergste geval willen we onszelf zelfs helemaal uitwissen.
Gezonde schaamte zorgt ervoor dat we leren van onze fouten. Maar vaak is de schaamte die wij ervaren uit verhouding met wat om ons heen of met ons gebeurt.
Ik herinner me een moment, nog niet zo lang geleden, dat ik zo enorm werd geraakt in mijn schaamtegevoel, in het gevoel van ‘afgaan’ voor een aantal mensen. Ik voelde mijn wangen branden en ervaarde een hitte die door mijn schouders en rug trok. Het enige wat ik dacht is: ik wil hier weg!
Schaamte wordt vaak als een gevoel, een emotie gezien, maar het lijkt meer op een autonome reactie, een reactie vanuit je autonome zenuwstelsel waar je zelf geen controle over hebt. Er is verschil tussen acute schaamte (zoals het voorbeeld wat ik hierboven noem) en chronische schaamte.
Chronische schaamte werkt veel meer in ons leven, ons denken, ons handelen door dan we denken. Je kunt het gevoel hebben alsof je ‘er niet bij hoort’, alsof je geïsoleerd bent, alsof je over het hoofd wordt gezien. Je durft niet te zeggen wat je wilt, je raakt snel uit je emotionele evenwicht, je voelt je klein en onbelangrijk.
Ook dit is herkenbaar voor mij. Tijdens een aantal lastige jaren in mijn puberteit wilde ik het liefst niet dat mensen me zagen, dat ze naar me keken, dat ik gezien werd. Ik schaamde me voor mijzelf, voor mijn uiterlijk, voor alles wat in vergelijking met anderen niet goed was. Dit heeft diepgaande gevolgen gehad, waar ik jaren lang mee heb geworsteld en wat nog in de vorm van een trigger de kop op kan steken.
Er gebeurt naast het gevoel van schaamte, naast de lichamelijke reactie, ook wat in ons hoofd. Denk maar aan de vorige blog over gedachten en overtuigingen. We gaan ons identificeren met negatieve overtuigingen en daaruit voortvloeiend: negatieve zelfbeelden. We gaan negatieve gevoelens van onszelf projecteren; we denken dat anderen ons (ook) negatief zien, dat zij ook hetzelfde oordeel over ons hebben als dat wij in onze schaamte en onzekerheid over onszelf gevormd hebben. We ontwikkelen een innerlijke criticus, die altijd wat op ons aan heeft te merken
Er gebeurt dus veel van binnen, wat het zo lastig maakt om ons hieraan te ontworstelen. In feite gaan we een stukje van onszelf, wat niet gezien mag worden, verstoppen. We schamen ons in wezen voor wie we zijn, voor ons verlangens, voor onze zelfexpressie en voor het feit dat we niet aan de verwachtingen van anderen kunnen voldoen.
Ingewikkeld hé? Ingewikkeld en pijnlijk. En… verdrietig. Want door schaamte blijven we in de schaduw staan en kunnen we ons niet ontwikkelen zoals God ons bedoelt heeft. We gaan schijnveiligheid zoeken in bijvoorbeeld steeds beter ons best doen (perfectionisme, presteren), zorgen dat we niemand nodig hebben, alles zelf doen, veiligheid zoeken in religie, verkeerde eetpatronen enz.
Schaamte is trouwens iets anders dan schuld. Schuld zegt iets over wat je doet. Schaamte zegt iets over het gevoel wat dieper je identiteit raakt, over wie je bent.
Schaamte was er nog niet voor de zondeval. Gen.2:35 zegt dat Adam en Eva zich niet schaamden. Pas na de zondeval veranderde dit. God stuurde hen weg uit de hof van Eden, maar Hij toonde ook genade: Hij kleedde hen met dierenhuiden om hun schaamte te bedekken. Dat loste het onderliggende probleem niet op. Maar het was een teken dat God hun gevoelens wilde genezen en hun relatie met Hem wilde herstellen.
Vrij komen van schaamte is mogelijk! Leer ontdekken hoe schaamte bij jou is ontstaan, wat de echte waarheid is achter het ontstaan van jouw overlevingsmechanismen. Ontdek wanneer jij je ontzeker voelt, wanneer jij je het liefst even wil verstoppen, wanneer jij je schaamt. En voel van binnen wat je zo graag wél zou willen doen, wat je zou willen ontwikkelen en leren, hoe je wel écht voor jezelf kunt zorgen.
Stel je voor… Hoe zou het zijn als je niet wordt belemmerd door onzekerheid, negatieve zelfbeelden en schaamte?
En... vergeet nooit: God ziet ons helemaal, ook die stukjes waar we ons voor schamen. Hij heeft ons vol liefde en met aandacht gemaakt en Hij verlangt naar échte verbinding met ons (psalm 139).
Alle schaamte, waar wij in vast kunnen zitten, heeft Hij op het kruis gedragen.
“Wanneer we in Hem geloven, zullen we niet beschaamd uitkomen” Rom.10:11.
Afgelopen week werd ik geraakt door de volgende liedtekst, die ik nog met jullie wil delen:
Wie naar U opzien,
stralen van vreugde.
Zij gaan de schaamte voorbij.
Hen wordt gegeven,
om in dit leven,
in Uw nabijheid te zijn.
Vagen? Of een reactie plaatsen? Voel je vrij.
Reactie plaatsen
Reacties